Tăng ca (Zangyo) là gì?
Định nghĩa đơn giản
Tăng ca là khoảng thời gian bạn làm việc thêm ngoài giờ hành chính quy định (thường là sau 8 tiếng/ngày) hoặc làm vào những ngày nghỉ cuối tuần, lễ tết theo yêu cầu của công ty. Hiểu nôm na là khi hết giờ làm rồi mà bạn vẫn ở lại làm tiếp để hoàn thành công việc hoặc kiếm thêm thu nhập thì gọi là tăng ca.
Định nghĩa chuyên ngành
Trong môi trường doanh nghiệp Nhật Bản, Tăng ca được gọi là Zangyo (残業 – ざんぎょう). Đây là khái niệm chỉ số giờ làm việc vượt quá thời gian lao động pháp định (thường là 40 giờ/tuần hoặc 8 giờ/ngày) và người lao động sẽ được chi trả thêm một khoản lương tính theo hệ số cao hơn lương cơ bản.
Bản chất & Mục đích của thuật ngữ này
- Bản chất: Là sự thỏa thuận giữa người lao động và công ty để giải quyết khối lượng công việc phát sinh. Đây là khoản thu nhập “biến động”, không cố định hằng tháng như lương cơ bản.
- Mục đích:
- Với công ty: Đảm bảo tiến độ sản xuất, đơn hàng gấp mà không cần tuyển thêm nhân sự mới.
- Với thực tập sinh: Là cơ hội vàng để gia tăng thu nhập tích lũy. Thực tế tại Esuhai, thu nhập từ tăng ca có thể đóng góp thêm từ 0 đến hơn 12 triệu đồng/tháng tùy vào số giờ làm.
- Khi nào bạn sẽ gặp: Thuật ngữ này xuất hiện ngay từ lúc bạn xem thông tin tuyển dụng (đơn hàng), trong hợp đồng lao động và trên bảng lương hằng tháng (Meisai).
Ví dụ minh họa về Tăng ca
Để bạn dễ hình dung, dưới đây là các trường hợp được tính là tăng ca:
- Quy định làm việc từ 8:00 đến 17:00 (đã trừ 1 tiếng nghỉ trưa). Hôm nay hàng về nhiều, Giám đốc nhờ bạn ở lại làm đến 19:00.
➜ Bạn có 2 tiếng tăng ca ngày thường. - Công ty bận rộn vào mùa vụ, yêu cầu đi làm vào thứ 7 (vốn là ngày nghỉ trong lịch công ty).
➜ Toàn bộ thời gian làm việc hôm đó tính là tăng ca ngày nghỉ. - Bạn phải đi làm vào ngày Lịch đỏ (ngày lễ quốc gia của Nhật).
➜ Tính là tăng ca ngày lễ (mức lương cao nhất).
Một số thuật ngữ liên quan
Trong bảng lương hoặc khi phỏng vấn, bạn sẽ thấy “Tăng ca” thường đi kèm với các từ sau:
- Lương cơ bản: Mức lương cố định cho 8 tiếng làm việc chính thức, chưa cộng tăng ca.
- Teate (Phụ cấp): Các khoản hỗ trợ khác ngoài lương.
- Kyujitsu shukkin (Làm việc ngày nghỉ): Đi làm vào ngày nghỉ quy định.
- Shinya zangyo (Làm đêm): Tăng ca vào khung giờ đêm (thường từ 22h đêm đến 5h sáng hôm sau), lương sẽ cao hơn tăng ca ban ngày.
- Lương thực lĩnh: Số tiền bạn nhận về tay sau khi cộng lương cơ bản, tăng ca và trừ đi thuế, bảo hiểm.
Một số lưu ý khác về Tăng ca
Dù tăng ca rất hấp dẫn vì “tiền tươi thóc thật”, nhưng bạn cần tỉnh táo với những điểm sau để tránh thất vọng:
- Không phải lúc nào cũng có: Tăng ca phụ thuộc hoàn toàn vào tình hình kinh doanh của công ty. Có tháng bạn làm không hết việc (ví dụ mùa gặt hái nông nghiệp, mùa tết thực phẩm), nhưng có tháng chỉ làm đủ giờ hành chính.
- Hệ số lương hấp dẫn: Theo luật lao động Nhật Bản, lương tăng ca thường được tính tối thiểu bằng 125% lương cơ bản theo giờ. Làm việc vào ngày nghỉ hoặc ban đêm hệ số này còn cao hơn.
- Giới hạn pháp luật: Đừng nghĩ muốn làm bao nhiêu cũng được. Chính phủ Nhật quy định trần số giờ tăng ca (ví dụ không quá 45 giờ/tháng hoặc 360 giờ/năm với một số ngành nghề) để bảo vệ sức khỏe người lao động.
- Đừng chọn đơn tuyển chỉ vì “nghe nói” nhiều việc: Khi chọn đơn tuyển tại Esuhai, hãy nhìn vào Lương cơ bản trước. Đó là cái chắc chắn bạn nhận được. Tăng ca chỉ là phần “bánh kem” thêm vào thôi, có thì vui, không có thì vẫn phải đủ sống.
- Thuế thu nhập: Làm tăng ca nhiều đồng nghĩa tổng thu nhập tăng, kéo theo tiền thuế và bảo hiểm bạn phải đóng cũng có thể tăng theo.