Khi tìm hiểu về chương trình đi Nhật, chắc chắn các bạn sẽ nghe cụm từ “Nghiệp đoàn” hay “Kumiai” rất nhiều lần, chẳng hạn như “Nghiệp đoàn về tuyển”, “phí Nghiệp đoàn”, hay “cán bộ Nghiệp đoàn xuống thăm”. Vậy thực chất họ là ai và có quyền lực gì với chúng ta?
Nghiệp đoàn là gì?
Định nghĩa đơn giản
Nghiệp đoàn (tiếng Nhật gọi là Kumiai – 組合) hiểu nôm na là một “tổ chức đại diện” hoặc “hội quản lý” tại Nhật Bản. Họ đứng ra tập hợp các công ty Nhật Bản có nhu cầu tuyển dụng lao động nước ngoài, sau đó liên kết với các công ty phái cử tại Việt Nam (như Esuhai) để tuyển người. Khi bạn sang Nhật, Nghiệp đoàn chính là đơn vị “bảo kê”, quản lý và hỗ trợ bạn thay mặt cho chính phủ Nhật.
Định nghĩa chuyên ngành
Trong khuôn khổ chương trình Thực tập sinh kỹ năng, Nghiệp đoàn được gọi chính xác là Đoàn thể quản lý (Supervising Organization). Đây là tổ chức phi lợi nhuận được chính phủ Nhật Bản cấp phép để tiếp nhận thực tập sinh, có trách nhiệm giám sát, hướng dẫn các công ty thành viên thực hiện đúng luật lao động và bảo vệ quyền lợi cho người lao động nước ngoài.
Bản chất & Mục đích của thuật ngữ này
- Bản chất: Nghiệp đoàn là cầu nối trung gian nhưng mang tính chất quản lý bắt buộc. Bạn không thể tự do sang Nhật làm thực tập sinh mà không thông qua một Nghiệp đoàn (trừ một số diện đặc biệt rất ít gặp). Esuhai hiện đang hợp tác với hơn 100 Hiệp hội (Nghiệp đoàn) và hơn 1000 doanh nghiệp tuyển dụng tại Nhật Bản.
- Mục đích:
- Bảo vệ thực tập sinh: Đảm bảo bạn không bị công ty Nhật bóc lột, chậm lương hay đối xử bất công.
- Hỗ trợ đời sống: Giúp bạn thuê nhà, đăng ký điện nước, đi khám bệnh và xử lý các vấn đề phát sinh khi sống tại Nhật.
- Giám sát: Đảm bảo bạn thực hiện đúng tư cách lưu trú và không vi phạm pháp luật Nhật Bản.
- Khi nào bạn sẽ gặp: Ngay từ lúc phỏng vấn (người của Nghiệp đoàn thường sẽ về Việt Nam cùng chủ công ty để phỏng vấn bạn), cho đến suốt 3 năm sinh sống và làm việc tại Nhật.
Ví dụ minh họa
Để bạn dễ hình dung, Nghiệp đoàn sẽ làm những việc cụ thể sau:
- Tổ chức phỏng vấn: Sắp xếp buổi thi tuyển tay nghề, phỏng vấn trực tiếp giữa bạn và chủ công ty Nhật.
- Lo chỗ ở: Trước khi bạn sang, Nghiệp đoàn sẽ đi thuê nhà, ký túc xá và chuẩn bị tiện nghi cơ bản cho bạn.
- Thăm hỏi định kỳ: Mỗi tháng ít nhất 1 lần, cán bộ Nghiệp đoàn sẽ xuống công ty bạn làm việc để xem bạn có khỏe không, công việc có tốt không, có bị chủ ép làm quá giờ không.
- Xử lý sự cố: Nếu bạn bị ốm đau cần đi viện, hoặc có xích mích với đồng nghiệp, Nghiệp đoàn là nơi bạn gọi đầu tiên để cầu cứu.
Một số thuật ngữ liên quan
- Công ty tiếp nhận (Kigyo): Là công ty thực tế nơi bạn làm việc hàng ngày (nhà máy, công trường, nông trại…). Đừng nhầm lẫn giữa Nghiệp đoàn (người quản lý) và Công ty tiếp nhận (người trả lương trực tiếp).
- Công ty phái cử (Sending Organization): Là đơn vị tại Việt Nam (như Esuhai) đào tạo và đưa bạn đi.
- Cục Quản lý xuất nhập cảnh (Nyukan): Cơ quan cấp tư cách lưu trú cho bạn, Nghiệp đoàn phải làm việc với cơ quan này để xin giấy tờ cho bạn.
Một số lưu ý khác về Nghiệp đoàn
- Nghiệp đoàn không phải là người trả lương: Công ty tiếp nhận mới là người trả lương cho bạn. Tuy nhiên, Nghiệp đoàn có quyền can thiệp nếu công ty trả lương sai quy định.
- Mối quan hệ “kiềng 3 chân”: Bạn được hỗ trợ bởi 3 bên: Công ty phái cử (Esuhai) – Nghiệp đoàn (tại Nhật) – Công ty tiếp nhận. Tại Esuhai, ngoài Nghiệp đoàn, công ty còn có nhân sự người Việt và Nhật túc trực tại Nhật Bản để hỗ trợ bạn trong suốt 1-3-5 năm.
- Quyền lực của Nghiệp đoàn: Họ có quyền chấm dứt hợp đồng và đưa bạn về nước nếu bạn vi phạm nghiêm trọng pháp luật hoặc quy định của chương trình. Ngược lại, họ cũng có quyền cắt hợp đồng với công ty Nhật nếu công ty đó ngược đãi bạn.
- Phí quản lý: Trong bảng lương hàng tháng, bạn có thể không thấy mục “phí Nghiệp đoàn” vì khoản này thường do công ty tiếp nhận chi trả trực tiếp cho Nghiệp đoàn để họ làm công tác quản lý.