Lương thực lĩnh là gì?
Định nghĩa đơn giản
Lương thực lĩnh (hay còn gọi là Lương về tay) là số tiền cuối cùng “chảy” vào tài khoản ngân hàng của bạn vào ngày phát lương.
Hãy tưởng tượng Lương cơ bản là một chiếc bánh kem to đẹp. Nhưng trước khi bạn được ăn, bạn phải cắt một phần mời “ông thuế”, một phần cho “bà bảo hiểm”, và một phần trả tiền thuê nhà. Miếng bánh còn lại trên đĩa chính là Lương thực lĩnh. Đây mới là số tiền bạn được quyền tiêu xài hoặc gửi về cho gia đình.
Định nghĩa chuyên ngành
Lương thực lĩnh (tiếng Nhật: Te-dori – 手取り) là khoản thu nhập ròng của người lao động sau khi đã cộng các khoản phụ cấp/tăng ca và trừ đi các khoản khấu trừ bắt buộc theo quy định pháp luật (Thuế thu nhập, Thuế cư trú, Bảo hiểm xã hội) cùng các chi phí sinh hoạt khấu trừ tại nguồn (Tiền nhà, điện nước…).
Bản chất & Mục đích của thuật ngữ này
- Bản chất: Là kết quả của phép tính: (Lương cơ bản + Tăng ca + Phụ cấp) – (Thuế + Bảo hiểm + Tiền nhà/Điện nước). Nó phản ánh chính xác sức mua và khả năng tích lũy của bạn.
- Mục đích:
- Quản lý kỳ vọng: Giúp người lao động không bị “ảo tưởng” bởi con số Lương cơ bản cao chót vót trong các tin tuyển dụng.
- Hoạch định tài chính: Bạn phải dựa vào con số này để tính toán xem mỗi tháng gửi về nhà được bao nhiêu (thường là sau khi trừ thêm tiền ăn uống sinh hoạt cá nhân).
- Khi nào bạn sẽ gặp: Quan trọng nhất là khi bạn nhận Bảng chi tiết lương (Meisai) hàng tháng.
Ví dụ minh họa cách tính
Để bạn dễ hình dung, hãy xem một ví dụ ước tính (con số mang tính chất tham khảo trung bình):
- Tổng thu nhập (Gakumen): 180.000 Yên (Bao gồm lương cơ bản + tăng ca 20 tiếng).
- Các khoản bị trừ (Khấu trừ):
- Bảo hiểm xã hội (Nenkin + Y tế + Thất nghiệp): Khoảng 27.000 Yên.
- Thuế thu nhập: Khoảng 3.000 Yên.
- Tiền nhà + Điện nước: Khoảng 25.000 Yên.
- Lương thực lĩnh (Te-dori):
- 180.000 – (27.000 + 3.000 + 25.000) = 125.000 Yên (Khoảng 21 triệu VNĐ).
- Từ số này, bạn trừ tiếp tiền ăn (khoảng 3-4 triệu VNĐ), số còn lại là tiền để dành (khoảng 17 triệu VNĐ).
Một số thuật ngữ liên quan
Trên tờ phiếu lương (Meisai), bạn cần soi kỹ các dòng này:
- Gakumen (Tổng thu nhập): Con số tổng chưa bị trừ gì cả. Đừng nhìn số này mà vội mừng.
- Kojo (Khấu trừ): Tổng số tiền bị trừ. Cột này càng ít càng tốt, nhưng thường là cố định theo luật.
- Jumin-zei (Thuế cư trú): “Kẻ thù” của lương thực lĩnh. Thường năm đầu bạn chưa bị trừ, nhưng từ tháng 6 của năm thứ 2, khoản này sẽ xuất hiện (khoảng vài ngàn đến 1 man yên/tháng) làm lương thực lĩnh bị giảm đi.
- Nenkin (Bảo hiểm hưu trí): Khoản bị trừ đau nhất (khá nhiều tiền), nhưng hãy coi đó là tiền tiết kiệm bắt buộc, vì sau khi về nước bạn sẽ làm thủ tục lấy lại được cục tiền này (Nenkin hoàn thuế).
Một số lưu ý quan trọng về Lương thực lĩnh
Để tiền về túi luôn rủng rỉnh, bạn cần nhớ:
- Tăng ca là chìa khóa: Vì các khoản bị trừ (Nhà, Bảo hiểm) gần như cố định, nên nếu bạn chịu khó tăng ca, phần tiền làm thêm đó sẽ chạy thẳng vào Lương thực lĩnh (chỉ bị trừ một xíu thuế). Đây là cách nhanh nhất để tăng thu nhập.
- Tiết kiệm điện nước: Tiền nhà thường cố định, nhưng tiền điện/gas/nước là do bạn dùng. Mùa đông ở Nhật dùng lò sưởi, nước nóng nhiều, hóa đơn gas có thể tăng vọt khiến lương thực lĩnh tháng đó bị tụt giảm.
- Đừng so sánh khập khiễng: Đừng so lương thực lĩnh của mình với bạn bè làm ở vùng khác. Bạn ở Tokyo lương cơ bản cao nhưng tiền nhà đắt, thực lĩnh có khi lại thấp hơn bạn ở quê tiền nhà rẻ.
- Giữ lại phiếu lương: Luôn giữ lại các tờ Meisai hàng tháng để đối chiếu, phòng khi công ty tính sai hoặc dùng để làm thủ tục hoàn thuế sau này.