Bộ Lao động Thương binh Xã hội là gì?
Trong hành trình đi Nhật làm việc, bạn sẽ thấy tên của cơ quan này xuất hiện trên hầu hết các giấy tờ pháp lý quan trọng nhất, từ giấy phép hoạt động của công ty cho đến các văn bản bảo vệ quyền lợi của bạn. Đây chính là “cơ quan chủ quản” cao nhất của ngành xuất khẩu lao động tại Việt Nam.
Định nghĩa đơn giản
Bộ Lao động Thương binh Xã hội (viết tắt là Bộ LĐTBXH hoặc LĐTBXH) là cơ quan của Chính phủ Việt Nam, chịu trách nhiệm lo toan các vấn đề liên quan đến việc làm, tiền lương, và đời sống xã hội của người dân. Đối với người đi làm việc ở nước ngoài, đây là cơ quan cấp phép và giám sát các công ty phái cử (như Esuhai) để đảm bảo họ hoạt động đúng luật.
Định nghĩa chuyên ngành
Bộ Lao động Thương binh Xã hội (tên tiếng Anh: Ministry of Labour – Invalids and Social Affairs – MOLISA) là cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước về các lĩnh vực: lao động, tiền lương, giáo dục nghề nghiệp, bảo hiểm xã hội, an toàn lao động, và người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Bộ là đơn vị duy nhất có thẩm quyền cấp Giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Bản chất & Mục đích của thuật ngữ này
- Bản chất: Là cơ quan quản lý cấp cao nhất (cấp Bộ). Mọi chính sách, luật lệ về XKLĐ đều do Bộ này tham mưu xây dựng và ban hành. Cục Quản lý lao động ngoài nước (DOLAB) mà chúng ta đã tìm hiểu trước đó là đơn vị trực thuộc Bộ này.
- Mục đích trong XKLĐ:
- Quản lý vĩ mô: Đàm phán với chính phủ Nhật Bản (MOC) để ký kết các thỏa thuận hợp tác lao động (như chương trình Thực tập sinh, Kỹ năng đặc định).
- Cấp phép: Quyết định việc “sinh – sát” của các công ty phái cử. Chỉ doanh nghiệp có giấy phép của Bộ LĐTBXH mới là doanh nghiệp hợp pháp.
- Thanh tra: Kiểm tra, xử phạt các công ty vi phạm quy định làm ảnh hưởng đến người lao động.
- Khi nào bạn sẽ gặp thuật ngữ này:
- Khi kiểm tra uy tín công ty, bạn sẽ thấy dòng chữ “Giấy phép số… do Bộ LĐTBXH cấp”.
- Khi tìm hiểu về các chương trình hợp tác lao động mới giữa Việt Nam và Nhật Bản.
Ví dụ minh họa
Vai trò của Bộ LĐTBXH thể hiện rõ nhất qua các hoạt động sau:
- Cấp giấy phép: Esuhai hoạt động dựa trên Giấy phép hoạt động dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài số 56/LĐTBXH-GP. Chữ “LĐTBXH” trong số hiệu chính là tên viết tắt của Bộ.
- Ban hành quy định chi phí: Bộ quy định trần chi phí dịch vụ và các khoản phí mà người lao động phải đóng, ngăn chặn việc doanh nghiệp thu phí quá cao (ví dụ: quy định bỏ tiền cọc chống trốn).
- Hỗ trợ khi có rủi ro lớn: Trong các trường hợp thiên tai, dịch bệnh (như Covid-19) hoặc khủng hoảng tại nước sở tại, Bộ LĐTBXH sẽ chỉ đạo phương án hỗ trợ, đưa công dân về nước.
Một số thuật ngữ liên quan
- DOLAB (Cục Quản lý lao động ngoài nước): “Cánh tay phải” của Bộ, trực tiếp quản lý mảng XKLĐ.
- Sở Lao động – Thương binh và Xã hội: Cơ quan cấp tỉnh/thành phố (ví dụ: Sở LĐTBXH TP.HCM). Sở quản lý hoạt động của các công ty phái cử đóng trên địa bàn tỉnh mình.
- Trung tâm Dịch vụ việc làm: Đơn vị sự nghiệp thuộc Sở LĐTBXH, thường tổ chức các phiên giao dịch việc làm.
- MOLISA: Tên viết tắt tiếng Anh của Bộ, thường dùng trong các văn bản hợp tác quốc tế.
Một số lưu ý khác về Bộ LĐTBXH
- Bộ Nội vụ: Từ năm 2025, Bộ LĐTBXH chính thức sáp nhập với Bộ Nội vụ, căn cứ theo Nghị quyết 18-NQ/TW năm 2017 Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
- Phân biệt Bộ và Sở: Bộ là cơ quan trung ương (quản lý cả nước), Sở là cơ quan địa phương (quản lý trong tỉnh). Giấy phép hoạt động XKLĐ phải do Bộ cấp, Sở không có quyền cấp giấy phép này.
- Tra cứu thông tin: Mọi thông tin chính thống nhất về thị trường Nhật Bản, các công ty bị thu hồi giấy phép đều được đăng tải trên cổng thông tin của Bộ LĐTBXH hoặc DOLAB. Xem chi tiết cách kiểm tra ở đây bạn nhé!