Thực tập sinh là gì?

Ở Việt Nam, khi nghe từ “thực tập sinh”, chúng ta thường nghĩ ngay đến các bạn sinh viên năm cuối đi thực tập không lương hoặc lương thấp tại các công ty để lấy dấu mộc báo cáo. Nhưng trong bối cảnh đi Nhật làm việc (XKLĐ), từ này mang một ý nghĩa hoàn toàn khác và “có giá” hơn rất nhiều.

Định nghĩa đơn giản

Thực tập sinh là cách gọi tắt của những người lao động Việt Nam sang Nhật Bản làm việc theo chương trình hợp tác giữa hai chính phủ. Hiểu đơn giản, bạn là người đi làm kiếm tiền, nhưng dưới danh nghĩa là người đi học hỏi kỹ thuật. Bạn vừa là công nhân (được trả lương), vừa là học trò (được đào tạo tay nghề).

Định nghĩa chuyên ngành

Trong các văn bản pháp lý, Thực tập sinh được gọi đầy đủ là Thực tập sinh kỹ năng (tiếng Nhật: Gino Jisshusei – 技能実習生). Đây là tư cách lưu trú dành cho người nước ngoài đến Nhật để tiếp thu các kỹ năng, kỹ thuật và kiến thức tại các doanh nghiệp Nhật Bản, nhằm mục đích chuyển giao công nghệ về nước mẹ đẻ sau khi kết thúc hợp đồng.

Bản chất & Mục đích của danh xưng này

• Bản chất: Là Người lao động có thời hạn. Dù mang tên là “thực tập”, nhưng bạn làm việc full-time 8 tiếng/ngày như nhân viên chính thức, đóng bảo hiểm, đóng thuế đầy đủ và hưởng lương theo mức lương tối thiểu vùng của Nhật.
• Mục đích:
  • Với bản thân bạn: Đi để thay đổi cuộc sống (tài chính) và thay đổi tư duy làm việc (kỹ năng, tác phong).
  • Về mặt luật pháp: Danh xưng này xác định bạn nằm trong nhóm đối tượng được bảo vệ bởi Luật Thực tập sinh kỹ năng, khác với Du học sinh (bị giới hạn giờ làm) hay Kỹ sư (đòi hỏi bằng Đại học).
• Khi nào bạn sẽ gặp thuật ngữ này: Từ lúc bắt đầu nộp hồ sơ tại Esuhai, trong suốt quá trình học tiếng Nhật, cho đến khi bạn in danh thiếp tại Nhật, bạn sẽ luôn được gọi là “Jisshusei” (Thực tập sinh).

Ví dụ minh họa

Để bạn dễ hình dung chân dung của một Thực tập sinh tại Esuhai:

• Độ tuổi: Thường là các bạn trẻ từ 18 đến 30 tuổi (độ tuổi vàng để học nghề).
• Trình độ: Tốt nghiệp Cấp 3, Trung cấp, Cao đẳng hoặc Đại học nhưng chưa có nhiều kinh nghiệm chuyên môn cao.
• Công việc hàng ngày: Sáng 8h đến xưởng vận hành máy móc, chiều 5h tan ca, tối về ký túc xá nấu ăn hoặc học thêm tiếng Nhật.
• Vị thế: Được gọi là “Kohai” (đàn em) trong công ty và được các “Senpai” (người đi trước) hoặc người Nhật hướng dẫn công việc.

Một số thuật ngữ liên quan

Đừng nhầm lẫn Thực tập sinh với các nhóm người đi Nhật khác nhé:

• Tu nghiệp sinh: Đây là tên gọi cũ trước năm 2010. Ngày xưa chế độ khắt khe hơn (năm đầu không được tính lương cơ bản mà chỉ có trợ cấp). Giờ từ này đã lỗi thời, hiện tại chỉ dùng từ “Thực tập sinh”.
• Du học sinh: Người sang Nhật mục đích chính là đi học tại trường lớp, chỉ được làm thêm tối đa 28 tiếng/tuần. Còn Thực tập sinh mục đích chính là đi làm (thực hành) tại xưởng.
• Kỹ sư (Kỹ thuật viên): Người đi Nhật diện có bằng Đại học chuyên ngành, lương cao hơn và được bảo lãnh người thân. Thực tập sinh thì không yêu cầu bằng Đại học và không được bảo lãnh người thân.
• TTS: Từ viết tắt phổ biến của Thực tập sinh trên các diễn đàn, hội nhóm.

Một số lưu ý khác về Thực tập sinh

• Không phải là “culi”: Nhiều người có cái nhìn tiêu cực, cho rằng thực tập sinh chỉ là lao động chân tay giá rẻ. Tuy nhiên, tại các công ty uy tín, Thực tập sinh là những nhân sự nguồn được đào tạo bài bản để trở thành quản lý khi về nước.
• Thời hạn chương trình: Thực tập sinh có thời hạn (1 năm, 3 năm hoặc 5 năm). Bạn không thể ở lại Nhật mãi mãi với tư cách này. Muốn ở lâu dài, bạn phải thi chuyển đổi sang visa Kỹ năng đặc định.
• Trách nhiệm học tập: Vì mang danh là “đi thực tập”, bạn bắt buộc phải tham gia các kỳ thi kiểm tra tay nghề (chuyển giai đoạn) tại Nhật. Nếu thi trượt, bạn có thể buộc phải về nước.
• Tư thế và tâm thế: Tại Esuhai, các bạn luôn được dạy rằng: “Đừng tự coi mình là công nhân bán sức, hãy coi mình là học viên đi du học nghề có lương”. Tư duy này sẽ giúp bạn tiến xa hơn rất nhiều.