Bảo hiểm hưu trí là gì?
Định nghĩa đơn giản
Bảo hiểm hưu trí (thường được gọi là Nenkin) là một khoản tiền mà bạn bắt buộc phải đóng hàng tháng khi làm việc tại Nhật Bản, giống như việc đóng bảo hiểm xã hội tại Việt Nam. Tuy nhiên, vì thực tập sinh thường không sống tại Nhật đến tuổi nghỉ hưu, nên số tiền này được xem như một khoản “tiết kiệm bắt buộc” và bạn sẽ được làm thủ tục để nhận lại một phần lớn số tiền này sau khi kết thúc hợp đồng về nước.
Định nghĩa chuyên ngành
Bảo hiểm hưu trí (Kousei Nenkin – 厚生年金) là chế độ an sinh xã hội bắt buộc của Chính phủ Nhật Bản dành cho mọi người lao động cư trú và làm việc tại Nhật (kể cả người nước ngoài). Khoản phí này được khấu trừ trực tiếp vào lương hàng tháng để đảm bảo quyền lợi về hưu trí, thương tật hoặc tử tuất. Đối với người lao động nước ngoài làm việc ngắn hạn, Chính phủ Nhật có chế độ “Hoàn tiền bảo hiểm hưu trí” (Lump-sum Withdrawal Payment) khi họ rời khỏi Nhật Bản.
Bản chất / Mục đích của thuật ngữ này
- Bản chất: Là nghĩa vụ tài chính bắt buộc theo luật pháp Nhật Bản, nằm trong danh mục các khoản khấu trừ lương hàng tháng cùng với thuế và bảo hiểm y tế.
- Mục đích:
- An sinh xã hội: Đảm bảo cuộc sống cho người lao động khi về già hoặc gặp rủi ro (đối với người sống lâu dài).
- Tích lũy tài chính: Đối với thực tập sinh, đây là khoản tích lũy đáng kể. Sau khi hoàn thành hợp đồng và về nước, việc nhận lại tiền Nenkin giúp bạn có một khoản vốn lớn để khởi nghiệp hoặc ổn định cuộc sống.
- Khi nào bạn sẽ gặp thuật ngữ này: Bạn sẽ thấy khoản trừ này trên bảng lương hàng tháng khi làm việc tại Nhật, và đặc biệt quan tâm đến nó khi chuẩn bị thủ tục thanh lý hợp đồng để về nước.
Ví dụ minh họa
Để bạn dễ hình dung về quyền lợi của Bảo hiểm hưu trí đối với Thực tập sinh Esuhai:
- Hàng tháng, bạn sẽ đóng một khoản tiền bảo hiểm (bao gồm y tế, hưu trí…) khoảng 24.522 Yên (số liệu tham khảo tùy mức lương).
- Sau khi hoàn thành 3 năm làm việc và về nước, bạn sẽ làm thủ tục để nhận lại khoảng 80 triệu VNĐ tiền bảo hiểm hưu trí.
- Nếu bạn gia hạn hoặc tham gia chương trình dài hạn 5 năm, số tiền tích lũy nhận lại có thể lên tới khoảng 159 triệu VNĐ.
- Số tiền này cộng với tiền tiết kiệm hàng tháng giúp tổng tích lũy sau 3 năm có thể đạt từ 500 – 700 triệu VNĐ.
Một số thuật ngữ liên quan
- Nenkin (年金): Tên gọi thông dụng tiếng Nhật của bảo hiểm hưu trí.
- Sổ Nenkin (年金手帳 – Nenkin Techou): Cuốn sổ ghi chép mã số hưu trí của bạn, rất quan trọng để làm thủ tục lấy tiền sau này.
- Nenkin lần 1, lần 2: Quy trình nhận tiền thường chia làm 2 lần (lần 1 nhận khoảng 80%, lần 2 nhận 20% còn lại là phần thuế đã bị khấu trừ).
- Thuế thu nhập (Shotokuzei – 所得税): Khoản tiền khác cũng bị khấu trừ hàng tháng bên cạnh bảo hiểm.
Một số lưu ý khác về Bảo hiểm hưu trí
- Bắt buộc đóng: Bạn không thể từ chối đóng khoản này dù biết mình sẽ về nước sớm. Đây là quy định pháp luật.
- Điều kiện nhận lại: Bạn phải đóng bảo hiểm trên 6 tháng, không còn cư trú tại Nhật và nộp đơn xin hoàn tiền trong vòng 02 năm kể từ ngày rời khỏi Nhật Bản.
- Không tự động hoàn trả: Tiền Nenkin không tự “chảy” về túi. Sau khi về nước, bạn cần chủ động làm thủ tục hoặc nhờ công ty phái cử/dịch vụ hỗ trợ để lấy lại.
- Cẩn thận giấy tờ: Tuyệt đối giữ kỹ Sổ Nenkin và các giấy tờ xác nhận đóng bảo hiểm. Mất các giấy tờ này sẽ khiến việc nhận tiền trở nên rất rắc rối.
- Số tiền không cố định: Con số 80 triệu hay 160 triệu là ước tính trung bình. Số tiền thực lãnh phụ thuộc vào mức lương bạn đóng bảo hiểm và thời gian bạn làm việc tại Nhật.